لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 130 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
فصل اول :
1- بیان مسئله
اهمیت پژوهش
هدف پژوهش
بیان فرضیه
تعاریف عملیاتی واژه ها
2
فصل اول :
1- بیان مسئله
اهمیت پژوهش
هدف پژوهش
بیان فرضیه
تعاریف عملیاتی واژه ها
2
بیان مسئله :
آیا بین میزان پرخاشگری در افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون (hyper tension) و افراد عادی تفاوت وجود دارد؟
اهمیت پژوهش :
بیماری پرفشاری خون در طبقه بندیهای متخصصان بهداشت روان ‹‹ICD ›› طبقه بندی بین المللی بیماریهای روانی در دسته بیماریهای روان تنی ‹‹Psy chosomatic ›› قرار دارد. این بیماری همه ساله تعداد زیادی از افراد جامعه را مبتلا ساخته و در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب در موارد وخیم می تواند بسیار خطرناک باشد و افراد را در معرض سکته های قلبی و مغزی قرار دهد و حتی ممکن است منجر به مرگ افراد شود. با توجه به اینکه افزایش میزان پرخاشگری و فشارهای عصبی می تواند یکی از عوامل سبب ساز ابتلا به بیماری پرفشاری خون باشد پی بردن به تفاوت میزان پرخاشگری بین افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون و افراد عادی می تواند گام موثری درجهت کمک به افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون در کنترل فشارهای عصبی، خشم و رفتاهای پرخاشگرانه باشد.
هدف پژوهش :
پی بردن به تفاوت میزان پرخاشگری بین افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون و افراد عادی از طریق مقایسه میزان پرخاشگری در افراد مبتلا به این بیماری و افراد عادی هدف اساسی این پژوهش می باشد.
بیان فرضیه :
فرض صفر H = بین میزان پرخاشگری در افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون و افراد عادی تفاوت معناداری وجود ندارد.
فرض خلاف HA = بین میزان پرخاشگری در افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون و افراد عادی تفاوت معناداری وجود دارد.
3
تعاریف عملیاتی واژه ها:
پرخاشگری : حالت، هیجان یا همان چیزی است که به وسیله پرسشنامه AGQ به دست می آید.
پرفشاری خون : همان چیزی است که توسط وسیله فشار خون سنج بدست می آید و درجه آن بالاتر از آن می باشد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 263 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
1
1
فصل اول:
(کلیات پژوهش)
مقدمه:
1
1
فصل اول:
(کلیات پژوهش)
مقدمه:
1
1
فصل اول:
(کلیات پژوهش)
مقدمه:
1
1
فصل اول:
(کلیات پژوهش)
مقدمه:
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 12 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
به طور کلی آب و هوای خراسان بری و خشک است
زشک در اقلیم نیمه خشک و معتدل واقع گردیده است که تحت تاثیر هوای ارتفاعات جنوب غربی مشهد و توده های هوای غرب و شمال غربی در فصل زمستان و توده های گرم و خشک شمال و شمال شرقی در تابستان شکل گرفته است.
از نظر وضعیت حرارتی براساس میانگین به دست آمده از دوره ده ساله ابتکا (سرآیب) میانگین درجه حرارت زشک 8/9 درجه سانتیگراد باشد که تیر ماه با میانگین درجه حرارت 9/21 درجه سانتیگراد گرمترین ماه سال و بهمن ماه با میانگین 1- سردترین ماه سال است.
بررسی هواشناسی نشان می دهد که میزان درجه حرارت در منطقه از شمال غرب به سمت جنوب و شرق افزایش می یابد.
به گزارش دستگاه هواشناسی مشهد متوسط درجه حرارت هوای مشهد 5/13 درجه سانتی گراد میانگین بارش سال نه زشک در سالهای 61-1353 08/32 میلی متر بوده است که اسفند ماه مرطوب ترین ماه سال و مرداد ماه خشکترین ماه های سال بود ه اند.
تعداد روزهای یخبندان طبق ایستگاه هواشناسی مشهد حدود 97 روز ثبت شده که در شاندیز بر اثر مرتفع بودن از این مقدار بیشتر است.
جهت وزش باد ها در زشک از اواسط پاییز تا اواسط بهار غالباًً از غرب و شمال غرب و در بیقه مدت سال از شمال شرق است.
جریان هوای شمال شرقی که از سمت ارتفاعات بینالود می وزند و اعتدال هوا نقش مهمی دارد و این جریان در زمستان با سوز فراوانی همراه است.
پوشش گیاهی به صورت زیر دیده می شوند.
درختان غیر مثمر مانند: سپیدار
درختان میوه دار مانند: آلو، زردآلود، هلو، گردو، گیلاس، گلابی، سیب، توت
گونه درخچه ای مانند' سماق، زرشک، نسترن وحشی، آلبالوی وحشی
گیاهان داروی مانند: پونه، چای کوهی، اسطوخروس، ریواس، کاکوتی، کلپوره، ختمی، شقایق، موسیر، بابونه، بارهنگ، شاه تره، کاسنی، شیرین بیان
در حاشیه رودخانه گیاهان مانند: تمشک، غازیاغی، بابونه، گزنه، بارهنگ، پونه، گل زوفاوبنفشه معطر و ... دیده می شود.
درختان و گیاهان جنگلی از قبیل کاج و ارس و ارغوان.
گیاهان دیگر نظری درمنه ،خارشتر،چوز
جانوران
جانوران گوناگونی از قبیل: پستانداران، پرندگان، خزندگان
پستانداران مانند: قوچ، بز کوهی، گراز، شغال،روباه، خرگوش
پرندگان مانند: هدهد، سیاه سینه، کبک، قوش، زاغ، دم جنبانک، بلبل و احتمالاً عقاب
خزندگان مانند: انواع مارها( کبری، افعی، کپچه، شتری مار، مارجعفری)
وضعیت نوع خاک در زشک:
در اراضی کوهستانی مرتفع وضعیت خاک به صورت سنگی بدون خاک، و خاک خیلی کم عمق و سنگ لاخی است.
در سرزمین های تپه ای وضعیت خاک به صورت بیرون زدگی های سنگی و خاک خیلی کم عمق تا نیمه عمیق و سنگ ریزه است.
در اراضی فلات و تراس ها خاک های نتیمه عمیق با بافت متوسط تا سنگین همراه با تجمع مواد آهکی در لایه های زیرین است.
در اراضی آبرفتی شکل سنگ ریزه دار منابع خاک و پوشش گیاهی را میتوان نام برد.
در اراضی کوهستانی مرتفع وضعیت خاک بصورت:
کوه پربرکت و سربه فلک کشیده بینالود که بین جلگه مشهد قوچان و نیشابور واقع شده است سرچشمه حیاتی و فرحبخش کوهپایه های قشنگ و زیبایی است که در دامنه آن واقع شده است. و زیبا ترین دره های با صفا و پر از درخت و باغهای پرمیوه را بوجود آورده است. دره هایی مانند اخلمد، جاغرق، طرقبه، دهبار، حصار گلستان، کاهو، دولت آباد، زشک، ابرده، شاندیز، کنگ، نقندر، اردمه، خانرود، و مغان همه از کوه پربرکت بینالود سرچشمه میگیرند.
رودخانه زشک، ابرده، شاندیز، وسیع ترین و زیباترین،طولانی ترین این دره هاست، طول این رودخانه به سی کیلومتر می رسد.
جمعیت روستای زشک طبق آمار گیری سال 1385 شمسی 550 خانوار و 2500 نفر( 1450 نفر مرد و 1150 نفر زن)
وسعت زشک از سرحد ابرده علیا تا دامنه کوه بینالود است و وسعت باغهای آن حدود هزار هکتار است. طول این باغها از سرحد ابرده تا قله شیرباد حدود 19 کیلومتر است. آب این باغها از چشمه ها و رودخانه ها که به صورت زاینده است تامین می شود و حدود صد جو از رود آن منشعب می گردد.
فرهنگی
زشک از نظر فرهنگی نسبتاً غنی و دارای چهار مدرسه است:
مدرسه ابتدایی پسرانه با 84 دانش آموز
مدرسه ابتدایی دخترانه با 54 دانش آموز
مدرسه راهنمایی پسرانه با 54 دانش آموز
مدرسه راهنمایی و دبیرستان دخترانه
زشک در حال حاضر دارا آب لوله گشی گواراست که از چشمه قلقی که در سه کیلومتری روستا است تامین می شود. زشک دارای تلفن با کد 0512435 می باشد و فعالیت برای کشیدن گاز شروع شده است. روستای زشک با اینکه آخرین ده ییلاقی شاندیز است دارای جاده آسفالته و زیبا است. که با طور مارپیچ از کنار رودخانه و دامنه منازل جنگلی و باغهای باصفا می گذرد و دارای اتوبوس واحد است.
شهرستان
شهرستان مشهد در قسمت شمال شرقی استان خراسان قرارگرفته به قسمتی از شمال جمهوری ترکمنستان. از شرق به شهرستان سرخس و تربتجام، از جنوب به فریمان، تربتحیدریه و غرب درگز، چناران، نیشابور محدود بود و در 59 درجه و 4 دقیقه تا 60 درجه و 36 دقیقه طول جغرافیای و 30 درجه و 43 دقیقه تا 37 الی 38 دقیقه عرض جغرافیا گسترده شده مساحت 12886 کیلومتر معادل 4/2 از کل استان.
مشهد در شمال شرق استان خراسان واقع شده است.
با اجرای قانون تقسیمات کشوری استان خراسان با مرکزیت مشهد دارای 7 شهرستان شد در حال حاضر دارای 4 نقطه شهری 5 بخش 15 دهستان 639 آبادی دارای سکنه و 791 آبادی خالی از سکنه در 203 مسجد امام رضا به شهادت رسید در با غ حمید بن تحطیه دفن شدند و این محل به نام مشهد رضا نامیده شد.
جمعیت مشهد در سرشماری 1375
کل
2247996
شهری
1908083
روستای غیر ساکن
339913
نرخ رشد
14/1
ارتفاعات شهرستان مشهد شامل رشته کوههای هزار مسجدر شمال بینالود در جنوب و در شهرستان مشهد که در این دو رشته واقع گردیده یک دشت متراکمی بود و حال فرسایش شدید دوران چهارم زمینشناسی میباشد.
از شواهد ذکر شده در سطور فوق چنین استنباطی میشود که هسته اولیه روستا حدود 13 قرن پیش شکل گرفته است ولی رونق آن از حدود چهار قرن پیش آغاز شده است و احتمال میرود که بین سالهای 139 تا 999 این روستا دچار زلزله و بلایای طبیعی شده باشد و به هر حال وجود چشمهسارهای طبیعی و قرارگیری در حفاظت دره حیاط آن کم و بیش ادامه پیدا کرده.
توسعه مرحله سوم روستا را نیز با کمی اغماض میتوان نیمه حلقوی دانست همانطور که در نقشه صفحه بعد مشاهده میشود از سمت شرق، غرب و جنوب که امکان توسعه و گسترش وجود داشته است توسعه صورت گرفته اما مرحله چهارم یعنی بافت جدید که به صورت پراکنده در سر لکه مشخص شده است، گرایش به توسعه به سمت شرق یعنی در مسیر اصلی جاده زشک- شاندیز و به سمت بالادست روستا یعنی شمال شرق به نام تخدر و کمی آن طرف رودخانه یعنی سمت جنوب شرقی دارد.
به طور کلی بافت جدید نشان میدهد که گرایش توسعه بافت جدید به سمت شرق و در مسیر جاده زشک- شاندیز است.
تعداد جمعیت
1300
65
75
80
2849
2853
1371
2124
تعداد خانوار
641
573
309
555
بررسی جغرافیایی و منابع طبیعی شهرستان
اقلیم شهرستان
شهرستان مشهد در قسمت شمال شرق استان خراسان قرار گرفته است که از شمال به جمهوری ترکمنستان، از شرق به شهرستانهای سرخس و تربتجام، از جنوب به شهرستانهای فریمان و تربتحیدریه و از غرب به شهرستانهای درگز، چناران و نیشابور محدود بوده و در 59 درجه و 4 دقیقه تا 60 درجه و 36 دقیقه جغرافیایی و 35 درجه 43 دقیقه تا 37 درجه و 8 دقیقه عرض جغرافیای گسترده شده است.
مساحت آن حدود 12886 کیلومتر مربع معادل 4/2 درصد مساحت کل استان خراسان شهرستان مشهد با جمهوری ترکمنستان 1032 کیلومتر مرز مشترک دارد. ارتفاعات شهرستات مشهد، شامل رشتهکوههای هزارمسجد در شمال و رشتهکوههای بینالود در جنوب میباشد. دشت مشهد که در بین این دو رشتهکوه واقع گردیده یک دشت تراکمی بوده و حاصل فرسایش شدید دوران چهارم زمینشناسی میباشد.
آب و هوای منطقه متنوع است، دارای تابستانهای گرم و زمستانهای نسبتاً سرد میباشد. حداکثر و حداقل درجه حرارت هوا در ایستگاه هواشناسی النگاسد و حرکت به ترتیب 50 و 32- درجه سانتیگراد اندازهگیری شد. متوسط درجه حرارت هوای مشهد در ایستگاه سینوپتیک مشهد رقم 5/3 درجهسانتیگراد را نشان میدهد.
میزان نزولات جوی در ارتفاعات در سطوح دشت مشهد تفاوت زیادی دارد. در ارتفاعات هزار مسجد مقدار آن 800 میلیمتر (ایستگاه عرق چیز تپه) در سطح دشت مشهد، به طور متوسط در سال 250 میلیلیتر گزارش شده است. در زمستانها، به ویژه در ارتفاعات جنوب و شمال دشت مشهد، نزولات جوی به صورت برف است. قدیمیترین سازمان زمینشناسی منطقه از شیست و کوارتزیت تشکیل شده و مربوط است به قبل از دوران اول زمینشناسی (پرکامبرلیز). رسوبات دوران چهارم که عمده آن از آبرفتها تشکیل شده است، سفرههای آبی زیرزمینی، مخروطافکنهها، رسوبات سیلابی و تراسها را میسازد.
جمعیت شهرستان
در آبان 1375 جمعیت شهرستان مشهد 2247996 نفر بوده است. از این تعداد 1908083 نفر آن (حدود 9/84 درصد) در نقاط شهری و 339728 نفر (حدود 1/15درصد) در نقاط روستایی استقرار دارند و بقیه غیرساکن بودهاند. سهم جمعیت شهرستان از کل جمعیت استان حدود 2/37 درصد است. تراکم جمعیت در این شهرستان 8/172 نفر در کیلومتر مربع است که در مقایسه با تراکم نسبی جمعیت استان (3/19 درصد) نه برابر میباشد.
نرخ رشد
جمعیت کل شهرستان با نرخ رشد حدمود 63/3 درصد از 177306 نفر در سال 1365 به 2124079 نفر در سال 1270 و با نرخ رشد حدود 14/1 درصد به 2247996 نفر در سال 1375 رسیده است.
ساختار جنسی و سنی جمعیت
بر اساس آمار سال 1375 از جمیعت ساکن در نقاط روستایی (339728 نفر)، 169697 نفر را مردان و 170031 نفر را زنان تشکیل میدادهاند، نسبت جنسی در این جمعیت نشان میدهد که در مقابل هر 100 نفر زن، 100 نفر مرد وجود داشته است. این نسبت در بین اطفال کمتر از یک ساله 105 و در بین افراد 65 ساله و بیشتر 134 بوده است.
گروههای عمده
تعداد
درصد
مرد
زن
نسبت جنسی
شهرستان
339728
00/100
169697
170031
100
بخش طرقبه
28699
00/100
14397
14302
101
مقایسه جمعیت شهرستان مشهد در سرشماریهای اخیر
سال
جمعیت کل
جمعیت شهری
جمعیت
روستایی غیر ساکن
نرخ رشد جمعیت کل
1365
1777306
1481245
296061
-
1370
2124079
1778593
345486
63/3
1375
2247996
1908083
339913
14/1
1385
30000006
-
-
-
خانوارهای معمولی بر حسب تعداد افراد خانوار (1385)
جمع
جمع
1 نفر
2 نفر
3 نفر
4 نفر
5 نفر
6 نفر
7 نفر
8 نفر
9 نفر
10 نفر و بیشتر
1 نفر
2 نفر
3 نفر
استان خراسان رضوی
82898
230656
327748
330182
220381
122947
59955
26951
10849
6894
52366
158080
237311
راههای شهرستان
وضعیت راههای شهرستان مشهد در پایان سال 1375 راه اصلی چهار ؟؟ 57 کیلومتر راه اصلی عریض 38 کیلومتر، راه اصلی معمولی 164 کیلومتر فرعی درجه یک آسفالته 171 کیلومتر همراهی فرعی درسترسی آسفالتر 146 کیلومتر، راه فرعی دسترسی شنی 160 کیلومتر، راه مرزی شنی ساخته شده و دسترسی به ترتیب 100 و 300 کیلومتر، روستائی آسفالته به مشخصات 201 کیلومتر، روستائی شوسه با ابنیه195 کیلومتر با روستای شوسه بدون ابنیه 153 کیلومتر و راههای روستایی 1124 کیلومتر.
بررسی اجمالی منابع طبیعی حوزه نفوذ
تنها منابع طبیعی حوزه نفوذ رودخانه، چشمههای جوشان منطقه، خاک خوب و آب و هوای مناسب آن است. به همین دلیل اقتصاد اصلی حوزه نفوذ در درجه اول بر اساس باغداری و در درجه دوم دامداری میباشد که علت وجودی هر دوی آنها همان منابع طبیعی است که ذکر آن گذشت.
بررسی چگونگی سوانح طبیعی حوزه نفوذ
این قسمت شامل موارد زیر است:
- زلزله
یکی از دادههای بنیادی برای ارزیابی خطر زمینلرزه و آشنایی با حداکثر زمینلرزهخیزی و سیمای لرزه زمینساختی هر پهنه وگستره، بررسی عمیق تاریخچه زمینلرزههای گذشته است. مطالعات انجام شده نشان میدهد که سلسله جبال کپهداغ و بینالود تاریخچه لرزهخیزی مفصلی را در سده بیستم و پیش از آن پشت سر گذاشته است. از این بین میتوان رویداد چند زمینلرزه مهم را نام برد که عبارتند از: زمینلرزههای فوریه 1871، ژانویه 1895 میلادی در شمال خراسان، زمینلرزههای 1929 میلادی باغان- گرماب و زمینلرزه سال 1984 میلادی عشقآباد ترکمنستان که در کپهداغ روی دادهاند.
نقشه شماره 3، نقشه خطر زمینلرزه در خراسان، خمهای همشتاب برای دوره برگشت 50 ساله معادل 64 درصد احتمال وقوع در 50 سال. (اقتباس از نقشه سازمان انرژی اتمی ایران)
7- پهنهبندی مناطق مختلف ایران از نظر خطر نسبی وقوع زلزله
با توجه به جدول پهنهبندی خطر نسبی وقوع زلزله ونقشه خطر زمینلرزه در خراسان میتوان نتیجه گرفت که منطقه با خطر نسبی کم تا بسیار کم با وقوع زلزله مواجه است. شایان توجه است که مطالعات فوق برای دوره پنجاه ساله بوده است و اگر این مطالعات برای دوره 500 ساله مورد بررسی قرار گیرد، میزان وقوع زلزله در منطقه بیشتر شده و از حد خطر نسبی کم (تا بسیار کم) به میزان خطر نسبی متوسط تا بالا (شتابی بین g35-25 درصد) خواهیم رسید.
- سیل
با وجود این که روستای زشک در کنار رودخانه زشک است اما به دلیل اختلاف ارتفاع سطح آب از سطح جاده که در طول روستا به طور متوسط 3 متر است و اختلاف ارتفاع کمتر از 5/2 متر در آن مشاهده نشده است، احتمال سیل در هنگام طغیان رودخانه برای روستای زشک وجود ندارد. اما به دلیل این که خود روستا در دره قرار دارد، در هنگام بارندگی سنگین، احتمال جاری شدن آب از دو مسیر (یکی گلوگاه و دیگری جاده شمالی به سمت محله زشک علیا) وجود دارد. لذا منازلی که در این دو مسیر قرار دارند کم و بیش در معرض تخریب سیلاب
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 91 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
1
91
عنوان :
روسازی راه
کلیات
تاریخچه روسازی راهها
1
91
عنوان :
روسازی راه
کلیات
تاریخچه روسازی راهها
1
91
عنوان :
روسازی راه
کلیات
تاریخچه روسازی راهها
1
3
راهسازان از زمان های قدیم بر لزوم و اهمیت روسازی راهها واقف بودند و بر حسب مورد از انواع روسازیها استفاده می کردند. روسازی راهها در مناطقی که دارای زمینهای سست و آب و هوائی مرطوب بود و برای حمل و نقل کالا و مسافرین از ارابه استفاده می شد بیشتر توسعه یافت. از سروسازیعای قدیمی که هنوز هم آثاری از آنجا بجا مانده میتوان خیابانهای بابل و روسازی راههای رومیان را نام برد. در بابل برای ساختن خیابانها و محافظت آنها در برابر طغیان رودخانه دجله از آجر و ملات قیر معدنی استفاده می کردند. روسازی کف خیابانها و دیوارهای دو طرف آن با آجر و ملات قیر معدنی ساخته می شد و سپس کف خیابان با استفاده از سنگ فرش می گردید. روسازی راههای رومیان از چند لایه تشکیل می شد که از پائین به بالا عبارت بودند از یک لایه 30 سانتی لاشه سنگ و ملات, یک لایه 20 سانتی متری پارع سنگ و قلوه سنگ, یک لایه 25 سانتی متری شن و خرده سنک و ملات و یک لیه 20 سانتی متری شن و ماسه خاکدار. روسازی راههای رومیان که صدها کیلومتر از آن به این روش ساخته شد و قسمتی از آن هنوز هم باقی مانده است, در خندقی که از کندن زمین مسیر راه به عمقی حدود یک متر بدست می آمد ساخته می شد.
در مناطقی نظیر ایران راهها معمولاً بدون روسازی ساخته می شد زیرا آب و هوای این مناطق گرم و خشک بود, آبادی ها از یکدیگر فاصله زیادی داشتند و برای حل و نقل کالا و رفت و آمد مسافرین از چهارپایان استفاده می شد. از روسازی فقط در مواردی که راه از زمینهای سست, نمکزار, آب گیر و یا لجنی عبور میکرد استفاده می شد.
هدف از روسازی
هدف از روسازی راه و یا فرودگاه احداث یک سطح صاف و هموار و در عین حال با ایمنی کافی برای استفاده کنندگان از راه یا فرودگاه است. روسازی باید طوری طرح و ساخته شود که بتواند وزن وسائل نقلیه را تحمل کند و در هر شرایط جوی قابل استفاده باشد. زمین در حالت طبیعی معمولاً مقاومت کافی برای تحمل بارهای وارد از چرخهای وسایل نقیه سنگین نظیر کامیونها و هواپیماها را ندارد و بارگذاری این گونه خاکها موجب شکست برشی خاک و بوجود آمدن تغییر شکل های بیش از اندازه در آن می شود.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 27 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
نظری به تغییرات
جمعیت روستایی در ایران
(دید آماری)
مقدمه
واقعیت این است که بدون هیچ شک و تردیدی، در جهان امروز راه توسعه از تنگ راه جمعیت می گذرد و گذر از این تنگ راه به سلامت ممکن نیست مگر اینکه زوایای این تنگ راه به دقت بررسی و شناخته شود. طرح و اجرای هیچ برنامه ای یا پروژه ای در یک روستای کوچک یا یک شهر کلان ممکن نیست که ریشه در زمین و جمعیت و مسایل آن نداشته باشد. گفته ها و شینده های مکرر کنفرانس های ملی و بین المللی و نتایج تحقیقات در سرتاسر جهان در باب جمعیت و توسعه و شاخه های مربوط به آن، جملگی وام دار این پیام بسیار مهم برای بقای جهان است.
تحولات تاریخی جمعیت روستایی ایران
قبل از ورود آریاییها به ایران، دامنه های جنوب غربی زاگرس و خوزستان شمالی که قلمرو عیلامی ها به شمار می رفت، دارای تمدنی درخشان بوده است. در این زمان اکثر مردم در زیستگاهها و به تعبیر امروزی روستاهای کم جمعیت و پراکنده نواحی مستعد ساکن بوده اند. البته وجود معدودی شهر را در میان آنها نمـــی توان انکار نمود. استیلای آریاییهای متمدن بر نواحی مختلف موجب شروع توسعه شهرها و روستاهای ایران شد. در دوره های مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان، شهرها و مراکز جمعیتی بزرگی بوجود آمد که بعدها صحنه وقوع رویدادهای مهم تاریخی گردیده است. دوره ساسانی پررونق ترین زمان تمدن ایرانی بود. شاید به جرأت بتوان گفت که در طول تاریخ ایران تا قبل از قرن حاضر تنها در این زمان بود که جمعیت شهری در ایران فزونی شدیدی گرفت و توانست جمعیت روستایی را تحت تأثیر خود قرار دهد. در حقیقت این دوره اوج شهرنشینی در ایران بوده که از مهمترین شهرهای آن مدائن (شامل 7 شهر) بوده است.
2
[1]
طبق یک سرشماری، در زمان اردشیر بابکان، تعداد شهرها به 554 و روستاها به شش هزار بالغ گردید.
البته در این دوره زندگی روستایی نیز از توسعه زیادی برخوردار بود، هرچند که مناسبات بزرگ مالکی، مشقات فراوانی برای روستاییان و زارعان بوجود آورده بود.
در قرون دهم تا دوازدهم بر اثر تحولات سیاسی در کشور، شهرنشینی شدت گرفت و شهرهایی مانند ری و نیشابور بوجود آمد. در این عهد تحول چشمگیری در جمعیت روستایی رخ نداد و استیلای مالکان بر روستاییان شکل دیگری پیدا نمود.[2]
حمله مغولان و ترکان به ایران در قرن سیزدهم تا پانزدهم میلادی، اسفبارترین ضایعه ملی به شمار می رود، ولی در توسعه روستاهای کشور نقش عمده ای داشته است. مغولان که اصولاً مخالف شهرنشینی بودند، صدها شهر پرجمعیت را به آتش کشیده، ویران کردند و میلیونها نفر را از دم تیغ گذراندند. از این رو گروههای زیادی از مردم به روستاهای امن و مناطق کوهستانی کشور پناه بردند و دسته ای از آنها مجبور به کوچ نشینی و تغییر مکان زندگی خود شدند تا از تعرضات به دور مانند. بنابراین در این دوره به تدریج شهرهای بزرگی چون ری، سبزوار و نیشابور رو به زوال نهادند و در عوض پراکندگی جمعیت فزونی یافت و این شکل جدید توزیع جمعیت تا حدود زیادی در توسعه روستاها نیز از فزونی جمعیت برخوردار شدند و به جز مناطق مرزی، سایر نقاط براثــــر ایجاد امنیت داخلی، توسعه بسیار یافت، اما این ثبات دیری نپایید و حمله افغانها و به دنبال آن ترکتازی نادر و تزلزل زندیه باعث فروپاشی دوباره نظام اجتماعی و نیز وقوع کشتارهای فراوان شد.
3
با روی کار آمدن قاجار و کم شدن قلمرو ایران و بروز جنگهای خونین، جمعیت ایران به شدت کاهش یافت و توسعه نظام خانخانی در روستاها و اعمال فشار بر رعایا موجب فزونی فاصله بین دولت و روستاییان شد. انقلاب مشروطیت باعث قیام ملی گردید، پس از مشروطیت مجدداً قدرت خانها توسعه یافت و هر واحد روستایی بصورت یک سرزمین مجزا اداره شد. با اینکه بزرگ مالکی پیوسته برای زارعان مشکل آفرین بود، نباید این نکته را نادیده گرفت که اوج رشد کشاورزی و شکوفایی روستاها در این زمان بوده است.[3]
جدول 1ـ جمعیت کشور به تفکیک شهری و روستایی در سالهای مختلف (میلیون نفر)
عنوان
1335
1345
1355
1365
1370
1375
کل جمعیت
18.9
25.8
33.7
51.4
55.8
60
شهری
5.9
9.8
15.9
28.8
31.8
36.8
روستایی
13.00
16.0
17.8
22.6
24.0
23.2
4
رشد جمعیت در دوره (%)
-
3.13
2.71
3.90
2.46
1.47
جمعیت غیرساکن در مناطق روستایی در نظر گرفته شده است.
جدول شماره 2ـ رشد جمعیت روستایی و شهری ایران در چهار دوره سرشماری (به درصد)
شرح
1345-1335
1355-1345
1365-1355
1375-1365
مناطق شهری
5
5
5.5
3.2
مناطق روستایی و عشایری
2.1
1.1
1.5
0.2
کل کشور
3.1
2.7
3.7
2
مأخذ: مرکز آمار ایران، نتایج تفضیلی کل کشور
جدول شماره 3ـ جمعیت مناطق شهری و روستایی طی دروه های سرشماری
سال سرشماری
مناطق
1335
درصد
1345
درصد
1355
درصد
1365
درصد
1375
درصد
کل کشور
18.954.704
100
25.788.722
100
33.708.744
100
49.445.010
100
60.055.488
100